मुख्यपृष्ठ > वर्ग

वर्ग शब्द

छत्तीसगढ़िया असल नाम

छत्तीसगढ़िया , सबले बढ़िया कहावत हर कतका गुरतुर हे । ए गोठल सुनते साध गह हर भर जाथे ।

अंतस म मया के उपका धारा बहे लगथे । उनकर सरल सुभाव हर गदद ले सुरता आ जाथे अउ दु - चार

आखर गोठियाये के सउक घलो लागथे | बुधवारु सुकवारा , मनटोरा , बहरतीन के नाव सुनत , कहतम

गुदगुदी आ जाथे अऊ बुधवारु जइसे ल महा परसाद मनटोरा जइसे ल दीदी कह के मन भरथे । ओमन के

भेसभुसाल देख के मया जोरे के मन लगथे एकरे सेतीर दाई के दुलार , ददा के पियार अऊ बबा के गुरतुर

बोली हर मंधरस के टपका ए | छत्तीसगढ़ म घर पारा के सियान बबा , सुवाइन ( दाई ) टहलू ( कोटवार )

अऊ पटइल जइसे सियान मनखे मन , लइका मन के नाव ल धरथें । ओ सियान हर कभू तो का लगीन ,

का तिथि अऊ का घड़ी , जम्मो ल एके म मिंझार के लइका ( टूरी - टूरा ) के नांव ल धरथें तेन हर बारा

रासी ( बारह राशि ) के एक ठन म फिट हो जाथे । ओकर मन के गारे गोठ कभू बिसतूर नइ जावै । डहर

रेंगत अवतरे टूरा ल डहारू , बजार के दिन अवतरे टूरा ल हठारू , सम्मार के दिन जन्मे लइका के नाव

समारु नइतो समारिन धरथें । इही मन तो हमर बड़े मयारु नाव ए । हमर सियान बबा , दाई - ददा , कका

काकी मन दिन महीना नछत्तर ( नक्षत्र ) पेड़ - पउधा , पसु - पण , फर - फूल , नदिया , ठउर , तिरित –

बरत ( तीर्थ ) मेला , वस्तु , जाति , रंग - रूप , देवी - देवता , सुभाव ल आधार मान के अपन नाती - नतुरा

बेटी - बेटा के सुघर नांव ल धरथें । छत्तीसगढ़ माटी म अइसन नाव हर लगभग बीस बजार होही त . . .

आवव कुछ अइसन नाव अऊ नाव धरे के कारन , आधार ल ए पाठ म जानीन . . . . .

1 . नामकरण के आधार - दिन

नर                                   नारी

( अ ) एतवार साय            एतवारिन

एतवार दास                      एतवारा

एतवारी                            सूरज

एतवारु

रबिदास

रबिसिंह

( ब ) समारसाय             समारिन बाई

समार सिंह                     चंदा

समारु                            अंजोरा

चंदराम                          चंदरिका

( स ) मंगलदास              मंगलीबाई

मंगलराम                       मंगली

मंगलसिंह                      मंगला

मंगलू                            मंगलीन

( द ) बुधवार                   बुधवारा

बुधवार साय                   बुधारा

बुधवार सिंह                   बुधवारिन

बुधवार राम                    बुधमति

बुधारु . बुधवारन , बुधवा

( इ ) गुरबार                   गुरबारिन

( राम , सिंह , साय )

                                    बिरस्पत बाई

                                    बिरस्पति

                                    विरस्पत

                                    गुरबारा

( उ ) सुकवार                 सुकवारा

सुकवार साय                 कवारिन

सुकवारु                        सुकमति

सुकालू                          सुमति

सुकालू                          सुकमत

तारामति                      ताराबाई तारा

( ए ) सनिदास , सनीसिंह , सन्नी , समीकुंवर , सनीकुमार

2 . नामकरन के आधार - तिथि

अकती लाल            अकतीबाई

अकतीराम                                            

दूजराम                  दूजमति

दुवासा

तीजराम                 तीजमति

तिहारु                    तिहारिन

तिजऊ                   तीजबाई

तिज                      तीजनबाई

पंचराम                  पांचोबाई

पंचू                        पंचकुँवर

पंचन                     पंचमति

छट्टेनाराएन            छठबाई

छतबाई

छत्तराम                              

छठराम                 छतमति छन्तन , दासमति , दसमत कुँवर ।

तेरसराम               तेरसबाई

तेरसलाल              तेरसमति

पुनीदास                पुनीबाई

पुनीराम                पुर्निमा , पूनी

पून्नी

गरहनदास              गरहनमति

3 . नामकरन के आधार - महीना

चइतराम               चैतीबाई

चइतसिंह              चैतीन

चैतू                      चैतमति

बैसाखू                  बैसाखा

बिसाखा

बइसाखिन

जेठू                      जेठीन , जेठा

सावन                   सावनमति

सावनकुमार          सावनकुमार

सावनबाई

कातिकाराम         कतिका

कातिकसिंह

अगहनराम          अगहनबाई

अगहनलाल

अगहनकुँवर

अगहनसिंह

अगहनकुमार

पुसाउ                  पुसबाई , पुसमति , पुस कुँवर

माघीलाल            माघमति

फगुवा                 फगनी , फगनिया

फागूलाल

फागू , फगनी , होरीलाल

4 . नामकरण के आधार - फल - फूल

फूलसाय              फूलमति

फूलसिंह              कुसुमकुँवर

फूलसेर               फुलवा , करोंदा

कुसुमलाल          फूलबाई

फूलबतिया

गेंदराम               गेंदबाई

गेंदलाल              चम्पा

चम्पालाल           चम्पामति , चमेली

गुलाबराय           गुलाबमति

गुलाबसिंह          गुलापा , मोंगरा , फूलकुँवर

5 . नामकरन के आधार - पेड़ - पौधा

बिरिछ राम         बिरिछ बाई

बिरिछ सिंह        बिरिछमति

चंदन सिंह          चन्दनबाई

बिरिछ लाल       बिरिछ कुँवर

चंदनिया

तिलसाय           तिलसाय , तिलबाई , तिल कुँवर

धनसाय             धनकुँवर

धनसिर             धानमति

धनसिंह             धनमत कुँवर

धनाऊ , धनपद , धनराज , धनीराम , धनेसर , धनाबाई , खेंढाबाई , केराबाई , जामबाई , छिताबाई ,

पपीताबाई , बासमति

6 . नामकरन के आधार - देवी - देवता –

पुरुष - महदेवा , भोला शंकर , संकरलाल ( शंकरलाल ) , शिवप्रसाद , गनेस , गनेसी , बिस्नु , रामलाल ,

राम परसाद , लछिमन , सत्रुहन ( शुत्रहन ) , भीम , अर्जुन , गंगाराम , बसीठ , नकुल , सहदेव , परसराम

परसू , जनकराम , साधुलाल , सीचरन ( शिव चरण )

गनेसबाई , गंगाबाई

7 . नामकरन के आधार - धातु

सोनसाय - सोनकुँवर , सोनाऊ - सोनमति , सोनाबाई , मोतीलाल - मोती, हीरालाल - हीरामति . जवाहिर

हीराबाई

8 . नामकरन के आधार - क्षुद्र वस्तु , जाति

मेलनराम - फेंकन बाई , मैलू - फटिकन , घरवाराम - कचराबाई घसियाराम - घसनीबाई , घासीराम –

धोबनीन बाई , खीकराम - खीक बाई , चमारराय - चमारिन बाई , चमरासिंह – महेतरिन बाई , चमरु ,

महेत्तरलाल , महेतरु , रोहिदास , टेटकूराम , टेटकी बाई

9 . नामकरन के आधार - करम , सुभाव

बहरता - बहरतीन , बहरतू - बहरता , सुखराम - सुखबाई , सुखसिंह - सुखमति , सुखीनबाई , भखला –

भखली , गेसराम - गेसबाई , भगेला भागमति , भगाऊ - भागमति , दुःख - दुखमत , छत्तर - छतमति ,

छत्तन , बंगहा - बंगहीन , भोमला - भोभली , करिया - कारी बाई , भुरुवा – भूरी , भूखा - भूखीन ,

अंजोरसिंह - अंजोरा , अंजोरी - अंजोरमति , कुसवा - कुसी , हठारू - हठारिन , फोटूलाल – फोटूबाई ,

सुकालू - सुकाला , पहारन - पहारिन , झुमुक - टठिन , कोंदा - कोंदी , खोलबहा - खोलबहरिन , टिकेतराम 

टिकैतीन , फिरतराम – फिरतीन , फिरतू , फिरतसिंह , फिरतदास , दुकालू – दुकाला , कुंजराम –

कंजमति , दयाराम - दयामति , भकाचंद - बइगीन , डेरिहा - डेरहीन

10 . नामकरन के आधार - स्थान - गाँव

स्त्री - बिलासपुर – बिलासपुरहीन , रायपुर – रायपुरहीन , रायगढ़ - रयगढ़हीन कोरबा - कोरबिहीन ,

सेलर - सेलरहीन कापन - कपनहीन , डूमरपाली – डूमरपलहीन , उरगा - उरगीहीन दादर - ददरहीन

पुरुष – बिलसपुरिहा , रयगड़िहा , रयपुरिहा , कोरबिहा , सेलरिहा , कपनिहा , डूमरपलिहा

11 . अन्य नाम - स्त्री –

दुःखमति , मनटोरा , मनटोरी , चितकुँवर , कुँवारा बाई , जवाँराबाई , टेड़गी , घोघो , ठुनठुनिया , मेकरी ,

गोपी , चुटचुटिया , दुवासा , सुहेलिया , परबतिया

पुरुष - टेड़गा , ढेलाऊ , ढेलाराम , ढेलासिंह , मेकरु , झारूराम , फोफीराम , छत्ती , गुहाराम , हगरु ,

टेकराम , टुकराम , बहोरिक , टीकाराम , बहोरी , झूझा , भोकसिंह , भोकू , भाकूलाल , बड़कू , छोटू ,

छेरकू , छोटकू , नत्थु , छेदी , छेद , बरातु , बराराम , झंगलू , मंगलू , टिरकू , फौदा , मेकरू , खुड्डू ,

झिंगुट , भोकोदोलो , भुखारू , सुकुल , बाघराय , सालिकराम , मालिकराम , टोलू , महंगू , टेटकू . नन्दू ,

ननकू , मनकू , साधराम , परसादी , माखन , डेरिहा , बंसी , गांडाराय , टिंगू , सुधू , मयकू , केन्दी , छेडू ,

भकानंद , दोदा , कोंदा , डेरहू , ढोलू , मानू , मदन , पीलू , रेंगटू , सहेत्तर , सहेतरू , बठवा , भोलू , रंगवा ,

छेरकू , खमालू , रूँगु , भकड़हा , टिपोली , खोखसी , टेंगनू , रिखीराम , पलटू ।